บทความวันนี้จะเป็นเรื่อง หนี้ ซึ่งเป็นพื้นฐานสำคัญของระบบกฎหมายสมัยใหม่ แต่มีประวัติยาวนานมาตั้งแต่สมัยโบราณครับ ซึ่งในสมัยโบราณ หากเป็นหนี้แล้วไม่มีเงินชำระหนี้ เจ้าหนี้มีสิทธิยึดทรัพย์สิน หรือบังคับให้ลูกหนี้ หรือสมาชิกในครอบครัวให้เป็นทาสได้เลยนะครับ แต่ในปัจจุบันได้มีการรองรับสิทธิ เสรีภาพมากขึ้น จึงได้ยกเลิกระบบทาส และยกเลิกการผูกหนี้เงินกับการชดใช้ด้วยร่างกายลูกหนี้ไปแล้ว คงเหลือแต่เพียงสิทธิที่จะบังคับสิทธิในทางทรัพย์สินเท่านั้น
ในทางกฎหมาย หนี้ หมายความว่า ความผูกพันทางกฎหมายที่ ทำให้เจ้าหนี้เรียกร้องให้ลูกหนี้ชำระหนี้ได้ โดยเจ้าหนี้ หรือลูกหนี้จะมีฝ่ายละกี่คนก็ได้ โดยต้องพิจารณาถึงความสัมพันธ์ของแต่ละบุคคลให้ชัดเจน เพราะจะส่งผลต่อสิทธิและหน้าที่ของคู่กรณีแต่ละฝ่าย เช่น บริษัทจะซื้อที่ดินแปลงหนึ่ง ซึ่งนายแดงถือกรรมสิทธิ์ร่วมกับนายดำ จึงตกลงทำสัญญาจะซื้อจะขายต่อกัน การตกลงทำสัญญาดังกล่าวจึงก่อหนี้ขึ้นระหว่างบริษัทฝ่ายหนึ่ง และนายแดงกับนายดำอีกฝ่ายหนึ่ง
อย่างน้อยจะมีบุคคลที่เข้ามาเกี่ยวข้อง 2 คน คือ เจ้าหนี้ ผู้ที่สามารถบังคับสิทธิให้ลูกหนี้กระทำการ หรืองดเว้นกระทำการได้ ซึ่งตามตัวอย่างข้างต้นนั้น บริษัทเป็นเจ้าหนี้ โดยบังคับให้นายแดงกับนายดำ โอนที่ดินให้แก่บริษัทได้ ส่วนนายแดงกับนายดำเป็นเจ้าหนี้ในหนี้เงิน มีสิทธิเรียกร้องในราคาซื้อขายและสามารถบังคับให้บริษัทโอนชำระราคาให้แก่ผู้ขายที่ดินได้
ลูกหนี้ คือบุคคลที่มีภาระหน้าที่ต้องปฏิบัติตามหรืองดเว้นการปฏิบัติตามที่ตนเองได้ผูกพันไว้ คือ บริษัทที่มีหน้าที่ชำระเงิน และนายแดงกับนายดำเป็นลูกหนี้ที่ต้องโอนที่ดินตามสัญญา
หนี้ที่สมบูรณ์ตามกฎหมายเท่านั้นที่จะสามารถบังคับให้ลูกหนี้ดำเนินการได้ แต่หากสภาพแห่งหนี้ไม่สมบูรณ์ หรือมีสภาพต้องห้ามต่อไปนี้ เจ้าหนี้ย่อมไม่สามารถบังคับชำระหนี้จากลูกหนี้ได้ แม้จะใช้สิทธิทางศาลก็ตาม แต่ศาลจะไม่คุ้มครองหนี้ที่มีลักษณะต้องห้ามต่อไปนี้
- ขาดพยานหลักฐาน
- ขาดสภาพบังคับ
- ขาดอายุความ
- ขัดแบบ
- ขัดกฎหมาย
- ขัดความสงบเรียบร้อย
- ขัดเจตนาของคู่กรณี